Wyobraź sobie sytuację: prowadzisz kluczowe spotkanie z zespołem, gdy nagle wpada Twój zastępca z informacją o poważnym problemie z głównym klientem. Co robisz? Trzymasz się agendy i procedur, czy może odkładasz plan na bok i improwizujesz? Twoja odpowiedź może wiele powiedzieć o Twoim stylu przywództwa – i co ciekawe, może być silnie uwarunkowana zarówno Twoją wiedzą, jak i dostępnymi zasobami.
Ten dylemat – między przywiązaniem do struktury a zdolnością do improwizacji – to jedna z najważniejszych osi rozwoju współczesnego lidera. Model ILM72 (Zintegrowany Model Przywództwa) identyfikuje tę oś jako kluczową dla zrozumienia i rozwoju skutecznego przywództwa. Przyjrzyjmy się, jak balansować między tymi dwoma podejściami i jak świadomie rozwijać swój styl przywódczy.
Dwa oblicza przywództwa – struktura i improwizacja
Liderzy zorientowani na strukturę to mistrzowie planowania, procedur i systematycznego działania. Ich świat to precyzyjne harmonogramy, jasno określone role i odpowiedzialności, oraz szczegółowe mapy drogowe prowadzące do celu. Czujesz, że to Twoje podejście? Być może odczuwasz spokój, gdy wszystko jest zaplanowane, a niepewność traktujesz jak zagrożenie.
Z drugiej strony, przywódcy improwizujący czerpią energię z nieoczekiwanych zwrotów akcji. Zamiast sztywnych planów, wolą elastyczne strategie. Gdzie inni widzą problemy, oni dostrzegają możliwości do twórczego działania. Czy rozpoznajesz w sobie takie podejście? Może nuda jest Twoim największym wrogiem, a dynamicznie zmieniające się okoliczności dodają Ci skrzydeł?
Przyjrzyj się, jak te dwa style przejawiają się w praktyce:
| Aspekt | Przywództwo strukturalne | Przywództwo improwizacyjne |
|---|---|---|
| Podejście do planowania | Szczegółowe plany z wyprzedzeniem | Ogólne wytyczne adaptowane na bieżąco |
| Reakcja na zmiany | Opór, dążenie do powrotu na wyznaczoną ścieżkę | Akceptacja, dostosowanie działań do nowych warunków |
| Podejmowanie decyzji | Metodyczne, oparte na procedurach | Intuicyjne, oparte na bieżącej ocenie sytuacji |
| Preferowane środowisko | Stabilne, przewidywalne | Dynamiczne, zmienne |
| Mocne strony | Niezawodność, spójność, minimalizacja ryzyka | Adaptacyjność, innowacyjność, szybkość działania |
Najskuteczniejsi liderzy potrafią poruszać się między tymi dwoma biegunami – w zależności od kontekstu i potrzeb. Nie chodzi o to, by wybrać jedną stronę na zawsze, ale by świadomie wykorzystywać zalety obu stylów.
Jak Twoja wiedza wpływa na równowagę struktura-improwizacja
Głęboka wiedza ekspercka – skłonność ku strukturze
Czy zauważyłeś, że eksperci w swojej dziedzinie często ciążą ku ustrukturyzowanym podejściom? Nie jest to przypadek. Gdy posiadasz głęboką wiedzę specjalistyczną, dostrzegasz wzorce i prawidłowości, które umykają innym. Twój mózg automatycznie tworzy struktury i kategorie, bo wie, co zadziałało w przeszłości.
Weźmy przykład Anny, dyrektor finansowej z 15-letnim doświadczeniem. Gdy pojawia się problem z przepływami pieniężnymi, nie panikuje i nie improwizuje. Zamiast tego uruchamia sprawdzone procedury analizy i systematycznego rozwiązywania problemu. Jej ekspercka wiedza pozwala jej przewidzieć większość scenariuszy i przygotować się na nie.
Ale uwaga – ta sama ekspercka wiedza może stać się pułapką. Pamiętasz zasadę: „Gdy masz młotek, wszystko wygląda jak gwóźdź”? Eksperci są szczególnie narażeni na to zniekształcenie poznawcze. Przywiązanie do sprawdzonych metod może prowadzić do ignorowania nowych, potencjalnie lepszych rozwiązań.
Wiedza interdyscyplinarna – fundament improwizacji
Z kolei liderzy posiadający szeroką, interdyscyplinarną wiedzę często wykazują większą swobodę w improwizacji. Dlaczego? Bo potrafią czerpać inspirację i narzędzia z różnych dziedzin, łącząc je w kreatywne rozwiązania.
Pomyśl o Marku, który przed objęciem stanowiska dyrektora marketingu pracował w sprzedaży, obsłudze klienta i produkcji. Gdy zespół napotyka nieprzewidziane trudności z wdrożeniem kampanii, Marek nie sięga po podręcznikowe rozwiązania. Zamiast tego łączy perspektywy z różnych obszarów – patrzy na problem oczami klienta, zespołu sprzedaży i działu produkcji jednocześnie. Ta szeroka perspektywa umożliwia mu improwizację, która jest zarówno kreatywna, jak i praktyczna.
Kiedy improwizacja staje się supersiłą
Improwizacja jest szczególnie wartościowa w środowiskach VUCA (zmiennych, niepewnych, złożonych i niejednoznacznych). W takich warunkach zdolność do szybkiego dostosowywania się i tworzenia rozwiązań „na gorąco” często przewyższa wartość szczegółowych planów, które szybko tracą aktualność.
Zasoby jako determinanta stylu przywództwa
Obfitość zasobów a przywiązanie do struktury
Zauważyłeś, że duże organizacje z pokaźnymi budżetami często tworzą rozbudowane struktury i procesy? Nie jest to zbieg okoliczności. Dostęp do znaczących zasobów – finansowych, ludzkich, czasowych – umożliwia tworzenie kompleksowych systemów zarządzania.
W dużej korporacji farmaceutycznej, której zespołem zarządza Tomasz, nie brakuje środków na planowanie. Zatrudnia się specjalistów od zarządzania projektami, wdraża zaawansowane systemy monitorowania postępów, a zespoły mają czas na dokładne przygotowanie i testowanie rozwiązań przed ich wdrożeniem. Struktura kwitnie w środowisku zasobności.
Ale obfitość zasobów może prowadzić do pułapki – zbyt rozbudowane procesy często stają się celem samym w sobie. Czy kiedykolwiek myślałeś: „Tyle czasu spędzamy na raportowaniu postępów, że nie starcza go na rzeczywiste działanie”? To klasyczny symptom nadmiernej strukturalizacji.
Ograniczone zasoby jako katalizator improwizacji
Z drugiej strony, ograniczone zasoby często wymuszają improwizację – i paradoksalnie, może to być błogosławieństwo. Kiedy nie masz luksusowych budżetów, pełnych zespołów czy zapasu czasu, musisz myśleć nieszablonowo.
Julia prowadzi start-up edukacyjny z minimalnym zespołem i ograniczonym finansowaniem. Gdy konkurent wprowadził na rynek podobny produkt, nie miała zasobów na przeprowadzenie rozbudowanych badań rynkowych i opracowanie formalnej strategii. Zamiast tego, zebrała swój zespół na intensywną sesję burzy mózgów, szybko zidentyfikowała niszę rynkową i w ciągu tygodnia przemodelowała swój produkt. Ta zdolność do szybkiej improwizacji okazała się jej największym atutem.
Poczujesz różnicę szczególnie wyraźnie, gdy ograniczenia staną się inspiracją. Zamiast myśleć: „Nie możemy tego zrobić, bo nie mamy wystarczających zasobów”, improwizujący lider pyta: „Jak możemy to zrobić inaczej, wykorzystując to, co mamy?”
Oś struktura-improwizacja w modelu ILM72
Czym jest zintegrowany model przywództwa ILM72
Model ILM72 (Integrated Leadership Model) to kompleksowe narzędzie do diagnozy i rozwoju przywództwa, badające 18 kluczowych kompetencji pogrupowanych w 6 wymiarów. Jednym z kluczowych wymiarów jest ten związany z podejściem do planowania i adaptacji – właśnie oś struktura-improwizacja.
W modelu ILM72 ten wymiar bada, w jakim stopniu preferujesz szczegółowe planowanie i systematyczne podejście, a na ile cenisz elastyczność i zdolność do działania bez szczegółowych planów. Co ważne, narzędzie nie wartościuje – nie chodzi o to, by być „bardziej strukturalnym” czy „bardziej improwizującym”, ale o świadome wykorzystanie obu podejść w odpowiednich kontekstach.
Gdy wypełniasz kwestionariusz ILM72, odpowiadasz na pytania dotyczące swoich preferencji i zachowań w różnych sytuacjach zawodowych. Rezultatem jest profil pokazujący Twoje naturalne tendencje w zarządzaniu – w tym Twoją pozycję na osi struktura-improwizacja.
Praktyczne zastosowanie wyników ILM72 w rozwoju lidera
Załóżmy, że Twoje wyniki ILM72 wskazują na silne przywiązanie do struktury. Co dalej? Wynik to dopiero początek drogi rozwoju. Kluczowe pytania, które warto sobie zadać, to:
- W jakich sytuacjach moje przywiązanie do struktury jest atutem, a kiedy mnie ogranicza?
- Jakie umiejętności improwizacyjne warto rozwinąć, by uzupełnić mój dominujący styl?
- Jak mogę świadomie przełączać się między strukturą a improwizacją w zależności od kontekstu?
Dla liderów silnie strukturalnych, rozwój może oznaczać ćwiczenie elastyczności poprzez:
- Celowe wychodzenie poza strefę komfortu w kontrolowanych warunkach
- Eksperymenty z podejmowaniem decyzji przy niepełnych danych
- Ćwiczenia z szybkiego prototypowania rozwiązań zamiast dążenia do perfekcji
Z kolei dla liderów naturalnie improwizujących, rozwój może koncentrować się na:
- Wprowadzaniu elementów struktury tam, gdzie przyniosą największą wartość
- Dokumentowaniu udanych improwizacji, by tworzyć powtarzalne wzorce
- Rozwijaniu cierpliwości w procesach wymagających systematycznego podejścia
Model ILM72 nie tylko diagnozuje, ale także sugeruje konkretne ścieżki rozwoju dopasowane do Twojego profilu i kontekstu organizacyjnego.
Świadomy rozwój zrównoważonego przywództwa
Kiedy postawić na strukturę – rozpoznawanie właściwego kontekstu
Struktura jest niezastąpiona w sytuacjach, gdy:
- Konsekwencje błędów są wysokie (np. branża medyczna, lotnicza)
- Procesy wymagają precyzyjnej powtarzalności (np. produkcja)
- Działania muszą być dobrze udokumentowane (np. projekty z regulacjami prawnymi)
- Skala operacji jest duża i wymaga koordynacji wielu elementów
Jak rozwijać kompetencje związane ze strukturą? Zacznij od małych kroków:
- Wprowadź codzienne rytuały planowania – 15 minut na początku dnia na określenie priorytetów
- Dokumentuj swoje decyzje i ich uzasadnienie – twórz własną „bazę wiedzy”
- Przed spotkaniami przygotowuj nie tylko agendę, ale także alternatywne scenariusze dyskusji
Tomasz, dyrektor operacyjny w firmie logistycznej, przez lata pracował w chaotycznym środowisku, gdzie wszystko było „na wczoraj”. Świadomie rozwijając strukturalne podejście, najpierw wprowadził proste narzędzia planowania w swoim dziale. Stopniowo rozszerzał je na inne obszary, aż firma wypracowała zrównoważony rytm pracy – z wystarczającą strukturą, by działać efektywnie, ale bez biurokratycznego przeładowania.
Momenty, gdy improwizacja jest kluczem do sukcesu
Z drugiej strony, improwizacja jest nieoceniona, gdy:
- Sytuacja jest bezprecedensowa i nie ma gotowych procedur
- Okoliczności zmieniają się tak szybko, że szczegółowe plany szybko się dezaktualizują
- Potrzebne są innowacyjne rozwiązania wykraczające poza standardowe podejścia
- Kontekst jest złożony i wymaga integracji wielu perspektyw w czasie rzeczywistym
Jak rozwijać zdolność do skutecznej improwizacji? Spróbuj tych ćwiczeń:
- Ćwicz podejmowanie decyzji pod presją czasu – np. daj sobie 5 minut na rozwiązanie problemu
- Eksperymentuj z technikami kreatywnego myślenia, jak mapowanie myśli czy odwrócona burza mózgów
- Celowo wystawiaj się na nowe doświadczenia poza swoją dziedziną ekspertyz
Karolina, liderka zespołu produktowego, musiała zmierzyć się z nagłym wycofaniem kluczowego dostawcy technologii trzy tygodnie przed planowanym wprowadzeniem produktu na rynek. Zamiast panikować lub kurczowo trzymać się pierwotnego planu, zorganizowała intensywny hackathon ze swoim zespołem. W ciągu 48 godzin opracowali alternatywne rozwiązanie wykorzystujące dostępne komponenty w nowatorski sposób. Ta zdolność do improwizacji nie tylko uratowała projekt, ale zaowocowała lepszym produktem niż planowano początkowo.
Znajdź swoją równowagę
Pamiętaj – najskuteczniejsi liderzy to ci, którzy potrafią świadomie wybierać między strukturą a improwizacją w zależności od sytuacji. Twoja wiedza i dostępne zasoby będą naturalnie popychać Cię w jednym lub drugim kierunku – kluczem jest świadomość tych tendencji i celowy rozwój w obu wymiarach.
Czy jesteś ciekawy, gdzie znajdujesz się na osi struktura-improwizacja? Model ILM72 może dać Ci precyzyjną odpowiedź i wskazówki dotyczące rozwoju. Certyfikacja ILM72 umożliwia nie tylko poznanie własnego profilu przywódczego, ale także zdobycie kompetencji do wspierania rozwoju innych liderów.
Weź udział w warsztacie certyfikacyjnym ILM72 i odkryj, jak zbudować zrównoważony styl przywództwa – łączący strukturę z improwizacją. Więcej informacji znajdziesz na stronie certyfikacji ILM72.